हरभऱ्याच्या शेतमालाचे बाजार भाव हे शेतकरी, व्यापारी व अन्न प्रक्रिया उद्योगासाठी अत्यंत महत्त्वाचे घटक आहेत. २४ एप्रिल २०२५ रोजी महाराष्ट्रातील विविध बाजार समित्यांमध्ये हरभऱ्याचे दर वेगवेगळ्या पातळ्यांवर होते. या दरांमध्ये मोठी विविधता दिसून आली असून त्यावरून स्थानिक मागणी-पुरवठा, जात/प्रत, आणि बाजारातील स्पर्धेचा स्पष्ट प्रभाव जाणवतो.
पुणे बाजारात हरभऱ्याला मिळालेला बाजारभाव
पुणे बाजारात सर्वसामान्य हरभऱ्याला सर्वाधिक ₹८००० इतका दर मिळाला होता, तर सर्वसामान्य दर ₹७५०० होता. याचा अर्थ असा की पुण्यात मागणी तुलनेत चांगली असल्याने शेतकऱ्यांना चांगला दर भेटू शकला.
याउलट, माजलगाव, सिल्लोड आणि हिंगोलीसारख्या बाजारात दर तुलनेत खालचे होते जसे माजलगावमध्ये ₹५२५० ते ₹५४२० दरम्यान व्यवहार झाला. ही फरक स्थानिक बाजारपेठेतील स्पर्धा, आवक, आणि शेतमालाची प्रत यावर अवलंबून असते. चाफा जातीच्या हरभऱ्याला मिळालेला दर चाफा जातीच्या हरभऱ्याचा विचार करता, अमळनेर व मलकापूर येथे मोठ्या प्रमाणात आवक असूनही दर तुलनेत स्थिर होते म्हणजेच ₹५४५० पर्यंत होते.
दिग्रस येथे मात्र चाफा जातीला ₹५८०५ पर्यंत दर मिळाला, जो प्रदेशातील उच्चतम दरांपैकी एक आहे. गरडा प्रकारासाठी सोलापूर आणि उमरगा येथे सरासरी दर अनुक्रमे ₹५५३५ आणि ₹५५५० होते.
काबुली हरभऱ्याला मिळालेला दर
काबुली हरभऱ्याच्या बाबतीत विशेष लक्ष वेधून घेतले जाते कारण हा हरभरा निर्यातीसाठी अधिक उपयुक्त मानला जातो. जालना येथे काबुली प्रकाराला ₹८७५० पर्यंतचा उच्च दर मिळाला, तर अकोला येथे त्याने ₹८६५० पर्यंतचा उच्चांक गाठला.
हे दर सामान्य हरभऱ्याच्या तुलनेत खूप जास्त आहेत, जे शेतकऱ्यांसाठी मोठ्या नफ्याची संधी ठरू शकतात. अमळनेर येथे सर्वाधिक आवक असूनही दर तुलनेने स्थिर ₹६३६० राहिले, हे स्पष्ट करते की अधिक आवक झाल्यास दर काहीसे दबावाखाली येतात.
लाल हरभऱ्याला मिळालेला दर लाल हरभऱ्यासाठी लातूर बाजारात सर्वाधिक आवक (६०८४ क्विंटल) दिसून आली, आणि सरासरी दर ₹५७५० होता. विशेष बाब म्हणजे जळगाव येथे फक्त २ क्विंटल हरभरा आला, पण त्याला थेट ₹८००० भाव मिळाला. हे उदाहरण दर्शवते की चांगल्या प्रतीचा माल, कमी पुरवठा आणि अधिक मागणी या संयोगात शेतकऱ्याला फायदा होऊ शकतो.
अनेक ठिकाणी, जसे बीड, आंबेजोगाई, औराद शहाजानी येथे दर ₹५५०० ते ₹५७५० दरम्यान फिरत होते. लोकल जातीच्या हरभऱ्याला मिळालेला दर लोकल जातीच्या हरभऱ्याचा विचार करता, मुंबईत उच्चतम दर ₹८८०० होता, जे इतर कोणत्याही बाजारपेठेपेक्षा जास्त आहे.
अकोला, अमरावती, हिंगणघाट येथे आवक मोठ्या प्रमाणात असूनही सरासरी दर ₹५५०० ते ₹५५६५ दरम्यान स्थिर दिसतो. काही ठिकाणी (जसे जालना, वैजापूर) लोकल हरभऱ्याचे दर ₹७४०५ पर्यंत गेले, याचा अर्थ ही जातसुद्धा चांगल्या गुणवत्तेच्या स्वरूपात विकली गेल्यास शेतकऱ्यांना मोठा नफा मिळवून देऊ शकते.
एकंदरीत पाहता हरभऱ्याच्या बाजारातील हा दरवाढीचा आणि विविधतेचा कल शेतकऱ्यांसाठी काही महत्त्वाचे संकेत देतो म्हणजेच कोणत्या जातीला कोणत्या बाजारात चांगला दर मिळतोय, कुठे आवक अधिक आहे, आणि कोणत्या प्रकाराचे उत्पन्न अधिक फायदेशीर ठरते.
यावरून शेतकऱ्यांनी योग्य प्रकार निवडणे, बाजारपेठेचा अभ्यास करूनच माल विक्रीस नेणे आणि गरज भासल्यास थेट व्यापाऱ्यांशी संपर्क साधणे या गोष्टी अत्यंत महत्त्वाच्या ठरतात. योग्य नियोजन आणि बाजार समज असल्यास हरभऱ्याच्या शेतीतून चांगला आर्थिक लाभ मिळवू शकतात